Οι Πρασσές είναι ένας ημι εγκαταλελειμμένος ορεινός οικισμός 100 κατοίκων στο Ρέθυμνο που όμως ευτύχησε να είναι ο τόπος καταγωγής του έως πρότινος αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος -και πολιτικού προϊστάμενου του Πράσινου Ταμείου- Νίκου Σηφουνάκη.
Ο τόπος αυτός αποδεικνύεται ευλογημένος καθώς δέχθηκε, μέσω διαφόρων κοινοτικών και εθνικών προγραμμάτων, περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια ευρώ την τελευταία δεκαετία.
Από την «ευεργεσία» επωφελούνται βέβαια όλοι ανεξαιρέτως οι κάτοχοι ιδιοκτησιών στο χωριό, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο κ. Σηφουνάκης. Για καλή του τύχη, αρκετές από τις αναπλάσεις που έχουν γίνει στο χωριό βρίσκονται περιμετρικά των οικογενειακών του ιδιοκτησιών οι οποίες σχετικά πρόσφατα μεταβιβάστηκαν σε νεοϊδρυθείσα τουριστική εταιρία της συζύγου του κυρίας Μαρί Δασκαλαντωνάκη, με σκοπό προφανώς, την τουριστική αξιοποίησή του.
Η ιστορία αρχίζει
Οι Πρασσές (ή Πρασιές) είναι ένα χωριό 115 κατοίκων (απογραφή 2001), σε απόσταση μόλις 12 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο. Εκεί έζησε ένα μικρό διάστημα της παιδικής του ηλικίας ο βουλευτής και υπουργός του ΠΑΣΟΚ Νίκος Σηφουνάκης, καθώς πρόκειται για τον τόπο καταγωγής του πατέρα του (σύμφωνα με όσα αναφέρει στην προσωπική ιστοσελίδα του).
Πρόκειται για ένα άσημο, χωρίς ιδιαίτερη δυναμική χωριό: «Ο οικισμός των Πρασιών δεν εμφανίζει αξιόλογη ζήτηση στην τοπική αγορά ακινήτων, γεγονός εξάλλου που πιστοποιείται και από τη συνεχιζόμενη σημαντική μείωση του πληθυσμού του, η οποία την τελευταία 10ετία ξεπέρασε το 40%.
Με δεδομένο το μικρό μέγεθος και τη γεωγραφική απομόνωση του οικισμού, τα νέα ζευγάρια δεν παραμένουν σε αυτόν, αλλά εξακολουθούν να εγκαθίστανται στο Ρέθυμνο», παρατηρεί το 2009 το επιχειρησιακό σχέδιο του δήμου Ρεθύμνου (σελ. 51-52). Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, «το 65% των κατοικιών δεν κατοικούνται μόνιμα».
Το 1995, ένα προεδρικό διάταγμα χαρακτήρισε ως παραδοσιακούς 44 οικισμούς του νομού (ΦΕΚ Δ 728/21.9.1995). Χαρακτηριστικό είναι ότι ο άσημος οικισμός των Πρασσών δεν περιλαμβάνεται στους οικισμούς υψηλής πολιτιστικής αξίας, αλλά στην κατηγορία 2 (μεσαίας πολιτιστικής αξίας). Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός του ως παραδοσιακός ήταν η απαραίτητη κίνηση προκειμένου να τύχει ειδικής μέριμνας από την Πολιτεία.
Το χρήμα ξεκινά
Τα έργα στο χωριό ξεκινούν το 2003, με την ανάπλαση της κεντρικής πλατείας του. Οι μελέτες και τα έργα εντάχθηκαν στο κοινοτικό πρόγραμμα Περιβάλλον με φορέα χρηματοδότησης το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ (επί υπουργίας Βάσως Παπανδρέου). Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 667.000 ευρώ. Να σημειωθεί ότι στο έργο της ανάπλασης της πλατείας περιλαμβάνονταν η κατασκευή αγροτικού ιατρείου, το οποίο εγκαινίασε τον Αύγουστο του 2009 ο ίδιος ο κ. Σηφουνάκης.
Τη μελέτη για την ανάπλαση της πλατείας έκανε η ΜΚΟ Αρχιπέλαγος, στην οποία ο Νίκος Σηφουνάκης και ο αδερφός του Ιωάννης Σηφουνάκης είναι ιδρυτικά μέλη.
Τον Απρίλιο του 2009, το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ (υπουργός Γιώργος Σουφλιάς) χαρακτηρίζει τις Πρασσές «περιοχή αισθητικής αναβάθμισης» (ΦΕΚ ΑΑΠ 154/13.4.2009).
Ο χαρακτηρισμός αυτός ήταν απαραίτητος για να διεκδικήσει ένας δήμος (ή κάποιος άλλος φορέας) χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ για έργα αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος με ενίσχυση δράσεων ανάπλασης όψεων των ιδιωτικών κτιρίων.
Στις 12 Μαΐου του 2009 το ΥΠΕΧΩΔΕ συνάπτει προγραμματική σύμβαση με το δήμο Ρεθύμνου για την εκτέλεση του έργου «Ανάπλαση δημοσίων- κοινοχρήστων χώρων του οικισμού Πρασσών του δήμου Ρεθύμνης». Το έργο προϋπολογίζεται σε… 980.000 ευρώ.
Ακολουθεί τον Ιούνιο του 2009 η απόφαση της νομαρχίας για την οριοθέτηση του οικισμού Πρασσών, επίσης απαραίτητη για την ανάπλαση ενός παραδοσιακού οικισμού (ΦΕΚ 272 ΑΑΠ/11.6.2009, που διορθώθηκε με το ΦΕΚ 425 ΑΑΠ/3.9.2009).
Τα όρια περιλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη έκταση από το ίδιο το χωριό, αδόμητη σήμερα. «Το δομημένο τμήμα του οικισμού ανέρχεται σε 31 στρέμματα (19% της οριοθετημένης έκτασης). Το εμβαδόν της οριοθετημένης έκτασης του οικισμού είναι 162 στρέμματα και θεωρείται μεγάλο σε σχέση με τον πληθυσμό του (1,4 στρέμματα ανά κάτοικο)», όπως σημειώνεται στο επιχειρησιακό σχέδιο του δήμου Ρεθύμνου το 2009.
Συμπτωματικά ένα από τα αδόμητα οικόπεδα που βρίσκεται έξω από το συμπαγές κομμάτι του οικισμού, αλλά μέσα στα διευρυμένα όρια της νομαρχιακής απόφασης ανήκει στα αδέρφια Νίκο και Ιωάννη Σηφουνάκη.
Το έργο ανάπλασης αναλαμβάνει στις 18 Αυγούστου η εταιρία «Τσιάκαλος Χρήστος- Φουντουλάκη Αιμιλία» με έκπτωση σχεδόν 40%, δηλαδή με 473.755 ευρώ. Τρεις ημέρες αργότερα (και λιγότερο από δύο μήνες πριν από τις εθνικές εκλογές) ο τότε υπουργός Γιώργος Σουφλιάς αποφασίζει (με την αρ. πρωτ.1561/21.8.2009) την έγκριση πίστωσης στο δήμο Ρεθύμνου μέχρι του ποσού των 380.000 ευρώ για το συγκεκριμένο έργο.
Τελικά, συνεπώς, από τις 980.000 ευρώ της αρχικής σύμβασης η ανάπλαση κατοχυρώθηκε λόγω έκπτωσης με 473.000 ευρώ και το ΥΠΕΧΩΔΕ προϋπολόγισε 380.000 ευρώ.
Τη μελέτη ανάπλασης, με την οποία εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση, υπογράφει… ο ίδιος ο Νίκος Σηφουνάκης, υπό την ιδιότητα του αρχιτέκτονα.
Το ίδιο διάστημα το ΥΠΕΧΩΔΕ αποφασίζει να χρηματοδοτήσει ακόμα ένα έργο στις Πρασσές: Την ανάπλαση των όψεων 5 διατηρητέων (ενετικών) κτιρίων, προϋπολογισμού 305.000 ευρώ. Και πάλι τη μελέτη εκπόνησε το Αρχιπέλαγος.
Πηγή της χρηματοδότησης και στα δύο έργα; Το ΕΤΕΡΠΣ, πηγή ρουσφετιών για κάθε υπουργό, το οποίο αντικαταστάθηκε το 2010 από το Πράσινο Ταμείο.
Στην τελική ευθεία
Στις 6.10.2009 ορκίζεται η νέα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Ο Νίκος Σηφουνάκης ορίζεται αρχικά υφυπουργός στο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, στο οποίο συγχωνεύτηκαν το υπουργείο Μεταφορών και το κομμάτι των δημοσίων έργων από το παλαιό ΠΕΧΩΔΕ. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2010 έγινε ανασχηματισμός και ο κ. Σηφουνάκης βρέθηκε αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, αρχικά υπό την Τίνα Μπιρμπίλη και αργότερα (από τις 17 Ιουνίου 2011) υπό τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου.
Στο διάστημα αυτό στις Πρασσές:
αποφασίζεται η υπογειοποίηση των καλωδίων της ΔΕΗ στον οικισμό. Κόστος: 123.755 ευρώ
υπογράφεται σύμβαση για τη δημιουργία εσωτερικού δικτύου ύδρευσης- αποχέτευσης με κόστος 173.635 ευρώ.
κατόπιν το υπουργείο Ανάπτυξης (δ/ση δημοσίων επενδύσεων) εγκρίνει την ένταξη στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων την κατασκευή (σσ.ολοκλήρωση) εσωτερικών δικτύων αποχέτευσης ομβρίων οικ. Πρασσών και τη σύνδεση με τη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων του δήμου Ρεθύμνου με προϋπολογισμό 520.000 ευρώ. Την απόφαση υπογράφει ο υπουργός Μιχ. Χρυσοχοϊδης.
με διάφορες αποφάσεις χρηματοδοτείται η κατασκευή του οδικού δικτύου που συνδέει τις Πρασσές με άλλα χωριά της περιοχής.
ο δήμος Ρεθύμνου εγκρίνει την καταβολή 3.000 ευρώ για την Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση έργου: «Οργάνωση για δασική αναψυχή, προστασία και διαχείριση φαραγγιών Πρασσών». Δίπλα σε όλα αυτά, και ενώ το Πράσινο Ταμείο υπογράφει σταδιακά την εκταμίευση των χρημάτων για τα δύο προγράμματα (ανάπλαση Πρασσών και ανάπλαση όψεων 5 κτιρίων), το υπουργείο Περιβάλλοντος έρχεται να παρέμβει δύο κινήσεις:
στις 27.11.2011 εκδίδει προεδρικό διάταγμα με το οποίο καθορίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης στα οικόπεδα του παραδοσιακού οικισμού Πρασσών και των γηπέδων πέριξ αυτού. Το διάταγμα ορίζει πολύ ειδικούς αρχιτεκτονικούς περιορισμούς στη δόμηση και μια ζώνη μήκους 1 χιλιομέτρου από τον οικισμό, στην οποία ό,τι κατασκευαστεί θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένα παραδοσιακά πρότυπα.
στις 20.2.2011 ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Παπακωνσταντίνου δίνει εντολή στο Πράσινο Ταμείο να παρέχει επιπλέον 160.000 ευρώ για την ανάπλαση των κοινόχρηστων χώρων στις Πρασσές. Από την υπουργική απόφαση δεν γίνεται σαφής ο λόγος για τον οποίο δίνονται χρήματα, πλεόν των 473.000 ευρώ της αρχικής σύμβασης. Ωστόσο αναφέρεται ότι υπήρξε εισήγηση από την Επιτροπή Παρακολούθησης του έργου, την οποία στις 6.12.2011 απεδέχθη το διοικητικό συμβούλιο του Πράσινου Ταμείου. Το ερώτημα είναι βέβαια αν το Πράσινο Ταμείο έχει στα χέρια του μια νέα μελέτη η οποία να δικαιολογεί την οικονομική επέκταση της σύμβασης. Ή αν τα χρήματα δόθηκαν… υπουργική αδεία. Εν τω μεταξύ το υπουργείο Ανάπτυξης (δ/ση δημοσίων επενδύσεων) εγκρίνει την ένταξη στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) επιπλέον 350.000 ευρώ, για την ανάπλαση τμήματος του οικισμού Πρασσών δήμου Ρεθύμνης. Την απόφαση υπογράφει ο υφυπουργός Θάνος Μωραϊτης, τέως υφυπουργός Περιβάλλοντος στις 22.12.2011. Εδώ έρχεται ένα δεύτερο ερώτημα: Τα 350.000 ευρώ που έδωσε ο κ. Μωραϊτης στις Πρασσές είναι
κομμάτι των 473.000 ευρώ που είχαν εγκριθεί με την αρχική μελέτη ανάπλασης, αλλά δεν έχουν ακόμα εκταμιευτεί.
χωριστό κονδύλιο, το οποίο συμπεριλαμβάνει τα 160.000 ευρώ που προαναφέρθηκαν.
χωριστό κονδύλιο, πλέον των όσων χρημάτων έχουν δοθεί. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, το ερώτημα βέβαια παραμένει το ίδιο, δηλαδή βάση ποιας μελέτης θα δοθούν τα χρήματα αυτά. Συνολικά, λοιπόν από το πρώτο πρόγραμμα ανάπλασης της κεντρικής πλατείας του οικισμού μέχρι σήμερα, οι Πρασσές των 100 μόνιμων κατοίκων, στις οποίες κατοικούνται μόνο 4 στα 10 σπίτια πήραν περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια ευρώ μέσα από διάφορα εθνικά και κοινοτικά προγράμματα για να φτιάξουν δρόμους, να επισκευάσουν παλαιά κτίρια, να υπογειοποιήσουν καλώδια, να αποκτήσουν δίκτυο αποχέτευσης και να ξαναφτιάξουν τους κοινόχρηστους χώρους και τους δρόμους τους
Το… όφελος
Στο άκρο των Πρασσών βρισκόταν ένα μεγάλο οικόπεδο 7,7 στρεμμάτων, το οποίο αν και αδόμητο εντάχθηκε στα όρια του παραδοσιακού οικισμού. Το οικόπεδο αυτό ανήκε εξ αδιαιρέτου στα αδέρφια Νίκο και Ιωάννη Σηφουνάκη. Το 2008 το οικόπεδο αυτό διαιρέθηκε σε τρία κομμάτια (2,8 στρεμμάτων, 3 στρεμμάτων και 1,9 στρεμμάτων) τα οποία τα δύο αδέρφια μεταβίβασαν σε «ιδρυόμενη εταιρία», η οποία δεν κατονομάζεται στο σχετικό κτηματολογικό απόσπασμα. Στην πορεία όμως έγιναν δύο ακόμη μεταβιβάσεις δύο μικρών οικοπέδων, 44 τμ και 46 τμ: από τα δύο αδέρφια προς την «Dapiacienza Ανώνυμη Ξενοδοχειακή Εμπορική Αγροτική Τουριστική Εταιρία (ΑΞΕΑΤΕ)».
Σύμφωνα με τους δημοσιευμένους ισολογισμούς της, η Dapiacienza ιδρύθηκε το 2008 με πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο την Μαρία Ν. Δασκαλαντωνάκη, τη σύζυγο του Νίκου Σηφουνάκη και διευθύνουσα σύμβουλο του ομίλου ξενοδοχείων Grecotel.
Το μέλλον λαμπρό «Οι Πρασιές εκτιμάται ότι θα επιβιώσουν κυρίως ως παραθεριστικός οικισμός (κυρίως αλλοδαπών), δεδομένου ότι διαθέτουν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε αυτό τον τομέα», εκτιμά το 2009 ο δήμος Ρεθύμνου στο επιχειρησιακό του σχέδιο.
Αλλωστε υπάρχει και πολύ πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο που θα μπορούσε να διευκολύνει ανάλογες επενδύσεις. Πρόκειται για το νέο πλαίσιο για τους παραδοσιακούς οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, το οποίο θέσπισε ο Νίκος Σηφουνάκης (ΦΕΚ ΑΑΠ 289/ 4.11.2011).
Το νέο πλαίσιο ορίζει ότι σε οικόπεδο με εμβαδόν τουλάχιστον 1,8 στρέμματος ο ιδιοκτήτης μπορεί αντί να το κατατμήσει σε μικρότερα, να πάρει ως bonus το άθροισμα των τετραγωνικών που θα έκτιζε στα μικρότερα οικόπεδα μειωμένο κατά 10%.
Κανένα από τα τρία μεγάλα οικόπεδα που μεταβιβάστηκαν στην Dapiacienza δεν είναι μικρότερο των 1,9 στρέμματος. Άρα ενδεχομένως μπορούν, κάνοντας χρήση του ευεργετικού αυτού μέτρου, να μην κοπούν σε κομματάκια (άλλωστε δεν θα ήταν όλα άρτια αφού λόγω του σχήματος του οικοπέδου δεν θα είχαν όλα πρόσωπο σε κοινόχρηστη οδό), αλλά να αξιοποιήσουν σχεδόν όλα τα τετραγωνικά που θα μπορούσαν να έχουν.
